خواجوی کرمانی
«خواجوی کرمانی» (۶۸۹-۷۵۳ ق)، از مشاهیر شعرای ایران و عرفای قرن هشتم هجری است. او شاعر سبک عراقی و متخلص به «خواجو» بود و به دلیل هنرنمایى‌هایش در عالم شعر، به «نخل‌بند شعرا» و «خلاق المعانى» معروف بوده است. از خواجوی کرمانی می‌توان به‌عنوان شخصیت اثرگذار بر غزلیات حافظ شیرازی نام برد.
محتویات
زندگی‌نامه
کمال‌الدین ابوالعطا محمود بن على معروف به «خواجوی کرمانی»، در ۲۰ ذى‌الحجه سال ۶۸۹ قمری در کرمان در خانواده‌اى سرشناس به دنیا آمد. هنوز پسر بچه‌اى بیش نبود که شایستگى خود را با سرودن قصیده تاریخ حمام یزد نشان داد. این قصیده بر دیوارهاى این بنا نقش شد و براى همیشه باقى ماند.
دوران کودکى را در کرمان گذرانید و سپس سفرهاى طولانى به حجاز، شام، بیت‌المقدس، عراق، مصر و بعضى از بندرهاى خلیج فارس کرد و در این سفرها، توشه‌ها از دانش و تحقیق اندوخت. خواجو چندگاهى در بغداد اقامت گزید و در سال ۷۳۲ق، مثنوى هماى و همایون را بنام سلطان ابوسعید بهادرخان و وزیرش غیاث‌الدین محمد در آن شهر به انجام رسانید و در سال ۷۳۶ق، به ایران بازگشت. اما چون ابوسعید را مقتول یافت و غیاث‌الدین محمد هم مدتى، پس از ورود خواجو به دست مخالفانش به قتل رسید و خواجو به قول خود سلطانیه بى‌سلطان را لایق اقامت ندید، به اصفهان رفت و پس از چندى اقامت، از آنجا به کرمان و فارس سفر کرد.
خواجوی کرمانی به سال ۷۵۳ قمری، در شیراز بدرود حیات گفت. آرامگاه خواجو در شمال شیراز، در دامنه کوه صبوی و در ابتدای جاده شیراز - اصفهان، در تنگ الله اکبر قرار گرفته است. قبر وی مشرف بر دروازه قرآن می باشد. آب چشمه معروف رکناباد نیز از کنار مقبره خواجو می‌گذرد.
شعر خواجو
از میان معاصران خواجو، حافظ شیرازی از همه مشهورتر است. خواجو، که به سال و تجربت شاعرى بر حافظ تقدم داشت، در مدتى که مقیم شیراز بود، مانند دوستى که سِمت رهبر داشته باشد، بر اندیشه حافظ پرتو تعلیم افگنده بود و به همین سبب است که در دیوان خواجه شیراز بیت‌هاى بسیارى را مى‌بینیم که به تقلید یا به استقبال از غزل‌هاى خواجو ساخته و یا گاه معنى و لفظى از او اقتباس کرده است.
خواجو را به دلیل هنرنمایى‌هایش در عالم شعر، «نخل‌بند شاعران» لقب داده‌اند. دیوان او داراى وجه‌هاى ممتاز است که شامل نغز و معما هم هست و به علاوه، قصیده‌هاى زیادى در نعت ائمه(علیهم السلام) بالاخص حضرت على(علیه السلام) سروده است. وى در غزلیاتش از سبک عراقى و سعدی پیروى کرده و خمسه نظامی گنجوی را نیز جواب داده است.
آثار
- دیوان اشعار
- شش مثنوى در وزن‌هاى گوناگون با این نام‌ها: سام‌نامه، هماى و همایون، گل و نوروز، روضة الانوار، کمال‌نامه و گوهرنامه. پنج مثنوى اخیر بر روى هم خمسه خواجو را تشکیل مى‌دهد.
- رساله‌ی البادیه
- رساله‌ی سبع المثانی
- رساله‌ی مناظره شمس و سحاب
منابع
- ویکی نور.
- سایت گنجور، بازیابی: ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۲.
| شعرشناسی | * شعر * علم عروض * قافیه * تخلص * دیوان * مصراع * بیت * مقفا * قالب * مطلع * تغزل * بحور شعری |
| قالب‌های شعر | *مثنوی * قصیده * غزل * مسمط * مستزاد * ترجیع‌بند * ترکیب‌بند * قطعه * رباعی |
| سبک‌های شعر فارسی | * سبک خراسانی * سبک عراقی * سبک هندی * سبک بازگشت ادبی * شعر نو |
| شاعران پارسی گو: | همه*قرن 4 * قرن 5 * قرن 6 * قرن 7 * قرن 8 * قرن 9 * قرن 10 * قرن 11 * قرن 12 * قرن 13 * قرن 14 |